Përshkrimi

Tek “Një vdekje shumë e ëmbël”, Simone de Beauvoir, përmes një këndvështrimi psikanalitik, ndan me lexuesin vetanalizën e qenies së saj. Duke këqyrur thellë marrëdhënien e vet me nënën, ajo flet për ndikimin që kjo ka pasur në zhvillimin dhe formimin e vajzës-gruas-intelektuales që ngriti krye kundër përulësisë të së ëmës, kundër gruas që jetën ua kishte kushtuar kryesisht të tjerëve, gruas që nuk kishte ndërtuar një vete, gruas së cilës ndikimi i skemave, normave, standardeve dhe pritshmërive të kohës i diktoi marrëdhëniet me të bijat, gruas që, pavarësisht dashurisë për to, thyerja e rregullave nga e bija e madhe e vendos në pole të ndryshme. Me gjithë rebelimet kundër së ëmës, autorja pranon me shumë mençuri rolin e nënës në hedhjen e rrënjëve të personalitetit të saj.

Hendeku mes nënës dhe së bijës, i krijuar që në rininë e hershme, i përqaset një rryme të re psikanalize, në të cilën theksi vihet tek marrëdhënia nënë-vajzë dhe tek ndikimi i pa- shmangshëm i kësaj marrëdhënieje në personalitetin dhe në formimin e gruas së ardhshme. Kjo rrymë e re psikanalize duket sikur e zhvesh tërësisht figurën e babait nga mëkatet e rritjes së vajzave. Në këtë libër, autorja, me vetëdije ose jo, kumton se marrëdhënia me nënën është më e rëndësishme se ajo me babanë. Kjo shfaqet tejet e lexueshme në gjendjet e saj emocionale: vdekja e të atit e kishte tronditur, por emocionet patën qenë brenda kufijve të kontrollit të saj, ndonëse e kishte dashur dhe adhuruar të atin për llojin e vet. Kurse vdekja e së ëmës e përplas në hone të panjohura dhimbjesh.

Gjithsesi, marrëdhëniet mes fëmijëve dhe prindërve nuk varen nga sasia e dashurisë, por nga mënyra sesi ajo jepet dhe nga ndikimi i saj në formimin e fëmijëve. Simone de Beauvoir, midis rreshtave, ndoshta edhe pa zë, e falënderon të ëmën për rolin e jashtëzakonshëm (edhe pse ndonjëherë të paqëllimshëm) që ka luajtur në formimin e saj.

Nëpërmjet dhimbjes që sjell humbja, autorja reagon me humanizëm ndaj vdekjes të së ëmës duke ndërtuar një filozofi të sajën mbi vdekjen. Një filozofi që mbështetet në arsyetime të forta racionale, në thellësi ndjenjash dhe tek shpirti i lirë.

Arti, filozofia dhe thellësia e mendimit të Simone de Beauvoir-it tek “Një vdekje shumë e ëmbël” vijnë krejt natyrshëm në shqipe. Të krijohet përshtypja se autorja e ka shkruar veprën e saj origjinale në gjuhën shqipe dhe kjo ndodh falë mjeshtërisë së përkthyesit Edmond Tupja.

Anila Sulstarova

Psikologe