Pierre Milza ka përdorur perspektivën e periudhës afatgjatë dhe ka vënë gadi-shullin si protagonist të historisë, që nga lashtësia deri në dhjetëvjeçarët e fundit. Kjo zgjedhje (nga etruskët...
I ri
Pierre Milza ka përdorur perspektivën e periudhës afatgjatë dhe ka vënë gadi-shullin si protagonist të historisë, që nga lashtësia deri në dhjetëvjeçarët e fundit. Kjo zgjedhje (nga etruskët deri në ditët tona) bëhet e mundur vetëm nëse perspektiva e historianit shtrihet e zgjerohet derisa përfshin, përbri ngja-rjeve politike dhe ushtarake, gjithçka tjetër që ndihmon për të përcaktuar jetën e një trualli në harkun e tre mijë vjetëve: zakonet e vendit, konfliktet e brendshme, besimet fetare, organizimin shoqëror, prirjet demografike, kushtet shëndetësore, zbulimet shkencore, bujqësinë, industrinë, artizanatin, mendimin filozofik, ndikimet e huaja, artin e fisnikëve dhe atë të popullit, shkurt, kulturën në kuptimin e vet më të gjerë.
Studiuesve që merren me problemin e historisë së Italisë, u duhet të përballen me një problem të rendit kronologjik. A duhet filluar historia nga rënia e Perandorisë Romake? Apo duhet të merret si pikënisje themelimi i qyteteve të lira dhe i republikave detare në Mesjetë? Apo mos ndoshta lipset filluar nga gjysma e dytë e shekullit të 18, kur përshfaqen edhe shenjat e para të ndjenjës kombëtare dhe nis të lulëzojë stina e madhe e Risorxhimentos, lëvizjes për bashkim kombëtar? Pikërisht kjo e fundit qe teza mbizotëruese, në një diskutim të madh për këtë temë, në vitet 20. Pierre Milza ka përdorur perspektivën e periudhës afatgjatë dhe ka vënë gadi-shullin si protagonist të historisë, që nga lashtësia deri në dhjetëvjeçarët e fundit. Kjo zgjedhje (nga etruskët deri në ditët tona) bëhet e mundur vetëm nëse perspektiva e historianit shtrihet e zgjerohet derisa përfshin, përbri ngja-rjeve politike dhe ushtarake, gjithçka tjetër që ndihmon për të përcaktuar jetën e një trualli në harkun e tre mijë vjetëve: zakonet e vendit, konfliktet e brendshme, besimet fetare, organizimin shoqëror, prirjet demografike, kushtet shëndetësore, zbulimet shkencore, bujqësinë, industrinë, artizanatin, mendimin filozofik, ndikimet e huaja, artin e fisnikëve dhe atë të popullit, shkurt, kulturën në kuptimin e vet më të gjerë. Por kujdes: nuk mjafton të rendisësh, të rrëfesh, të përshkruash. Natyrisht, duhet të shpjegosh se si cilido nga këto elemente kombinohet me të tjerët dhe kontribuon për të përvijuar kuadrin e këtij gadishulli.